تدبّر در قرآن به‌ آن امر شده‌ است؛ زیرا فهم و اجرای قرآن در زندگی به آن بستگی دارد.
کِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ إِلَیْکَ مُبَارَکٌ لِیَدَّبَّرُوا آیَاتِهِ وَلِیَتَذَکَّرَ أُولُو الْأَلْبَابِ (ص: 29)
بر اساس این آیه تدبّر مقدماتی دارد که بدون بکارگیری مقدّمات و کاربردی کردن آنها تدبّر نتیجه مطمئن و مطلوبی نخواهد داد. مقدّمات تدبّر، کسبی و برای کسی که قرآن را برنامه زندگی خود به حساب می‌آورد لازم و ضروری است. فردی که می‌خواهد فهم قرآنی داشته باشد اولین چیزی که بر او لازم است روانخوانی قرآن است. سپس شناخت نقش کلمات و جمله‌ها در آیات. شاید کسی سؤال کند که این در زمان اصحاب مرسوم نبوده است و از طرف دیگر برای رسیدن به این کار باید وقت زیادی صرف کرد و این خود می‌تواند مانع بزرگی برای تدبّر باشد.
در حقیقت این سؤال معقول و بجاست. اما پاسخ سؤال: اگر در زمان پیامبر خدا و اصحاب مرسوم نبوده بدان علت بوده است که قرآن به زبان عربی یعنی زبان اصحاب و یاران رسول اللّه (ص) نازل شده است و آنان خود بر زبان مادری خویش مسلط بوده‌اند و دیگر نیازی به دستور زبان عرب به شکل امروزی نداشتند. درثانی وظیفه دینی ما این است که خود به دنبال کسب ابزار فهم قرآن برویم هرچند سالها طول بکشد زیرا ابزار فهم قرآن در صورت به خدمت در آوردن قرآن، موجب استقلال رای و رهایی از تقلید و تعصب و سطحی‌نگری و کج‌فهمی می‌گردد.
در غیر این صورت چاره‌ای نیست جز اینکه فرد مطمئن و خیرخواه و دلسوزی را که آگاه به قرآن است یافت و از طریق او مورد تفهیم قرار گرفت.
نکته‌ای که در اینجا لازم به ذکر می‌باشد این است که این توصیه‌ها بیشترخطاب به کسانی است که از حداقل مقدّمات تدبّر برخوردار و فهم قرآن و اجرای آن در زندگی دغدغه جدی آنان است.
(1) قبل از هر چیز دفتر صدبرگ یا دویست برگ بزرگی همراه با خودکار روان با خود داشته باشد در هنگام تدبّر هرچیزی که برایش تازگی دارد ویا با تفکرات گذشته اش همخوانی ندارد و سؤال برانگیز است آن را با شماره آیات و سوره یادداشت و همراه با تدبّر به دنبال جواب سؤال نیز بگردد.
(2) هنگام شروع به تدبّر با خدایش عهد ببندد که قصدش جز رسیدن به حقیقت چیز دیگری نیست.
(3) باخود عهد کند که قرآن را معیار سنجش ذهنیات خود قرار دهد نه ذهنیات او معیار سنجش قرآن. یعنی هرآنچه که از قرآن بر اساس ادّله و بینه کسب کرد اصل گردد. به تعبیر دیگر جرات پشت پا زدن به رسوبات گذشته که بر صفحه ذهن او نقش بسته است داشته باشد.
(4) سعی کند تا معنی آیه را نفهمد هر چند از نظر زمانی طول بکشد به آیه دیگری نرود زیرا حرکت بدون فهم و تدبرّ جزء جنبه تعبّدی، دستاورد رضایت‌بخشی به دنبال ندارد.
(5) تا حد امکان سعی کند تناسب آیات را بیابد زیرا تناسب آیات و در نظر گرفتن سیاق آنها نقش بسزائی در فهم قرآن دارد.
(6) اکثریت افراد در تلاوت قرآن بدنبال کسب ثوابند لذا در هنگام تدبّر سعی کند عوامل ثواب خیز و عذاب‌انگیز را مورد شناخت و بررسی قرار دهد زیرا شناخت آنها موجب التزام و پایبندی بیشتر او می‌گردد.
(7) هیچگاه به دنبال کمیت و کیفیت تنها نباشد بلکه در صورت توان به هر دو توجه کند و در صورت اولویت‌بندی به کیفیت اولویت بدهد. زیرا با قرآن بودن توفیقی است که هر کس بخواهد خدا به او می‌دهد
(8) سعی کند تا یکبار کامل، قرآن را با دقت و تدبّر نخوانده باشد به اظهار نظر عجولانه نپردازد زیرا آیات قرآن تفسیر یکدیگرند و بعضی از آنها بعضی دیگر را کنترل یا محدود می‌کند.
(9) اگر میسر بود دستاوردهای خود را در جای خودش همچون مراکز علمی یا نزد شخصیتهای علمی که تحقیق و پژوهش بخصوص در زمینه قرآن دغدغه آنان است جهت نقد وبررسی و پختگی و اعتماد به نفس به نمایش بگذارد.
(10) سعی کند در هر شرایطی که قرار گرفته با توجه به ظرفیت آن شرایط تدبّر روزانه داشته باشد حتی اگر در سطح یک آیه هم باشد زیرا تداوم رشته تحقیق را نه تنها از دست نمی‌دهد بلکه مستحکم‌تر نیز می‌گردد.
(11) تدبّر در قرآن دانش و بینش به انسان می‌دهد و می‌تواند او را از نظر شخصیتی دگرگون کند لذا مواظب باشیم که اگر به دستاوردهایمان جنبه عملی ندهیم والتزام و پایبندی قرینش نگردد سود چندانی در بر نخواهد داشت.
(12) سعی کند برای هر دستاوردی بینّه کافی از قرآن داشته باشد تا اگر سؤال‌کننده‌ای به دنبال پاسخ بود او را آگاهانه جواب دهد واگر شکاکی یا شبهه‌افکنی به دنبال شکاکی و شبهه افکنی بود بتواند با تسلط کامل و رعایت ادب و حفظ اصول علمی شک و شبهه آنان را خنثی سازد.
(13) در رابطه با موضوعی که به نتیجه نرسیده یا در آن موضوع به تحقیق نپرداخته است از اظهار نظر جدا خودداری کند زیرا بقیه دستاوردهای او را خدشه‌دار می‌کند.
(14) بدلیل اینکه، در این زمان قدم گذاشتن در مسیر تدبّر در قرآن از الگوی لازم وکافی برخوردار نیست سعی داشته باشد آهسته و پیوسته حرکت کند و ثبت تجارب شیرین خود را برای سالکان این طریق فراموش نکند.
(15) به منظور ایجاد انگیزه در بین دوستان، جهت روی آوردن آنها به تدبّردر قرآن به طرح مسأله و ایجاد سؤال بپردازد.
(16) در صورت امکان، دستاوردهای خود را که قبلا بر اساس شماره آیات و سوره به آن رسیده و ثبت کرده است موضوعی کند.
(17) کسانی که تازه به تدبّر در قرآن روی آورده‌اند سعی کنند موضوعی یا موضوعاتی را که برای آنان مهم به نظر می‌رسد دنبال کنند زیرا مشاهده نتیجه، بیشتر به آنان انگیزه می‌دهد.
(18) ممکن است در اثنای راه فرد دچار خستگی و بی حوصلگی گردد و هدف از پیش تعیین شده را فراموش کند لذا برای ثبات قدم در این زمینه با خدای خودش عهد و پیمان را تازه کند.
(19) قرآن، به مثابه نقشه جهان است و هر آیه از آن به مثابه روستا یا شهری است که در آن زندگی می‌کنیم به اندازه وسعت آگاهی ما از حد و مرز هر شهر و روستا و وضعیت جغرافیایی آنها و تأثیر و تأثرپذیری روستاها و شهرها از همدیگر هر شهر و روستا معنی پیدا می‌کند بدون آنکه معانی بوجود آمده در تضاد و مخالفت با همدیگر باشند لذا برای فهم بیشتر آیه‌ها و تأثیر و تأثر پذیری آنها از همدیگر وسعت دید خود را باید تا سطح کلان گسترش دهیم.
( 20 ) هیچ گاه دستاوردهای دیگران را که با زحمات فراوان به دست آورده است به اسم خود تمام نکند، زیرا این نوع حرکت، دزدی به حساب آمده و موجب خدشه‌دار شدن شخصیت علمی طرف می‌گردد. بلکه ادب اسلامی حکم می‌کند جز در موارد ضرورت، دستاورد هر کسی را به خود او نسبت داد.